KASSEN

Kasverlichting voor glastuinbouw:

Licht is de energie voor de fotosynthese en de belangrijkste factor voor de groei van planten. De eenheid van licht voor plantengroei wordt uitgedrukt in µmol/m2/s (aantal lichtdeeltjes in micromollen per m2 bladoppervlak per seconde). De snelheid van de fotosynthese c.q. assimilatiesnelheid wordt grotendeels bepaald door de beschikbaarheid van de hoeveelheid groeilicht.

Onder lichtbeperkte omstandigheden is belichting noodzakelijk om de productie te verhogen en het jaarrond telen van planten mogelijk te maken. Daarbij zijn o.a. intensiteit, belichtingsduur en lichtkleur c.q. lichtspectrum van groot belang, waarbij opgemerkt dat de hoeveelheid licht niet de enige factor is die de assimilatie snelheid c.q. fotosynthese bepaalt.

Andere factoren, zoals plantsoort, temperatuur, water incl. voedingsstoffen, luchtvochtigheid en CO2 concentratie in de lucht, zijn mede bepalend hoe efficiënt het licht door de plant kan worden benut.

Al het licht bestaat uit elektromagnetische golven binnen het spectrum dat varieert van ultraviolet (UV) tot infrarood (IR). De golflengte van licht wordt gemeten in nanometers (nm), voor zowel zichtbaar als onzichtbaar licht.

Fotonen (lichtdeeltjes) zijn een kwantum, dit is de kleinste, ondeelbare eenheid van een grootheid. Omdat individuele fotonen maar een uiterst kleine hoeveelheid energie bezitten, wordt dit uitgedrukt in molen (mol), één mol is gelijk aan 6,02 x 1023 fotonen. Een micromol (µmol) is een miljoenste deel van een mol.
Fotonen bezitten verschillende hoeveelheden energie, afhankelijk van hun golflengten.

De lichtkwaliteit hangt af van het relatieve aantal fotonen bij de verschillende golflengten. De kwaliteit van licht is dus afhankelijk van de spectrale verdeling, oftewel het relatieve aantal fotonen in elk deel van het spectrum, zowel zichtbaar als onzichtbaar, dat wordt uitgezonden door de lichtbron.

Wanneer een plant tijdens de fotosynthese licht omzet in energie heeft deze licht van bepaalde golflengten nodig. Dit noemen wij de fotosynthetisch actieve straling c.q. Photosynthetically Active Radiation (PAR), dit spectrum varieert van 400 tot 700 nm. Het deel van het lichtspectrum dat voor mensen het best zichtbaar is, zo rond de 555 nm (groen, geel en oranje licht) heeft het minste effect op planten.

Lichtmeters die zijn afgestemd op het meten van voor mensen zichtbaar licht (in lumen, lux of candela) zijn hierdoor niet zo effectief voor het bepalen van verlichtingsniveaus voor planten. Om plantenverlichting effectiever te meten kunnen kwantum-meters worden gebruikt, deze meten het hele PAR-spectrum.

Kwantum-meters verschillen van zichtbaar spectrum meters doordat ze het aantal fotonen meten dat per seconde op een vierkante meter valt. Dit resulteert in een momentopname van het licht dat de plant ontvangt, uitgedrukt in het aantal fotonen (in micromolen) per vierkante meter zijnde µmol/m2.

Hogedruk natrium gasontladingslampen:

Hogedruk natrium zoals SON-T is de meest gebruikte lichtbron in de glastuinbouw. De belangrijkste reden hiervan is de hoge groeilicht efficiëntie (µmol/Watt), de beschikbaarheid in hoge vermogens (600 / 1000 Watt) en relatief kleine afmetingen van de lamp. De lichtkleur c.q. spectrale samenstelling wijkt weliswaar af van natuurlijk daglicht, maar over het algemeen is de plantontwikkeling in de glastuinbouw goed onder dit soort licht.

Ledlampen (Light Emitting Diodes):

De ontwikkeling van Light Emitting Diodes (LED) met een zeer hoge groeilichtopbrengst biedt goede perspectieven voor de toepassing in de tuinbouw. Ledlampen hebben een aantal voordelen t.o.v. andere lampsoorten en worden steeds meer in de praktijk toegepast als stuurlicht of assimilatielicht in multilaag teelten en tussen belichting.

De efficiëntie van LED t.o.v. SON–T neemt echter steeds toe en biedt ook perspectieven voor de toepassing van LED als topbelichting. Ledlampen stralen aan de voorkant nagenoeg geen warmte uit en zijn beschikbaar in vele lichtkleuren. Dit biedt voordelen t.o.v. standaard SON-T, echter voordat SON–T door LED zal kunnen worden vervangen is o.a. meer kennis nodig over welke lichtkleur optimaal is voor de groei en ontwikkeling van het betreffende gewas en ook wat de optimale licht/warmte balans is.

Ledlampen hebben toepassingsmogelijkheden binnen meerdere tuinbouw applicaties maar vooralsnog niet als volledige vervanging van assimilatiebelichting.