LAMPEN

Gloeilampen:

In een zuurstofarme glazen bol wordt een gloeidraad door een elektrische stroom verhit tot een zeer hoge temperatuur. Zodra de gloeilamp op een geschikte spanningsbron wordt aangesloten gaat door de gloeidraad een stroom lopen en zo sterk wordt verhit dat deze licht gaat uitzenden. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. Omdat wolfraam moeilijk te delven en te bewerken is, werden in de begintijd van de gloeilamp eerst andere materialen gebruikt, zoals koolstof of andere metalen, zoals platina of osmium. Lampen met een koolstof gloeidraad worden nog op bescheiden schaal geproduceerd, maar hebben een zeer slecht rendement.

Halogeenlampen:

Een halogeenlamp is een gloeilamp waarbij de ballon gevuld is met een inert gas onder hoge druk. Aan dit gas wordt een kleine hoeveelheid halogeen (broom of jodium) toegevoegd, waaraan de lamp zijn naam ontleent. Een halogeenlamp heeft een hoger rendement (lichtopbrengst per hoeveelheid toegevoerde energie) en een langere levensduur dan een gewone gloeilamp. Het overgrote deel van de aan een gloeilamp toegevoerde elektriciteit wordt niet omgezet in zichtbaar licht, maar in onzichtbare warmte (het infrarode deel van het elektromagnetisch spectrum). De verhouding tussen het zichtbare en het onzichtbare licht wordt voornamelijk bepaald door de temperatuur van de gloeidraad: hoe hoger de temperatuur, hoe groter het zichtbare deel wordt, dus hoe hoger het rendement. Bovendien wordt het licht witter.

Gasontladingslampen:

Een gasontladingslamp is een kunstmatige lichtbron waarin licht wordt gemaakt door een elektrische stroom door een geïoniseerd gas te sturen. Gebruikte gassen zijn neon, argon, xenon en krypton, in vele gevallen een mengsel van deze edelgassen. Vrijwel altijd zijn nog andere materialen in de buis aanwezig, zoals kwik of natrium, en voor sommige hogedruklampen metaal halogeniden.

Lagedrukgasontladingslampen:

Hiertoe behoren de klassieke tl-lampen (Tubular Lamp of Tube Luminescente), een buislamp die zeer veel in huis en kantoor wordt gebruikt. Ook spaarlampen zijn van dit type. Om de kleur van het licht van gasontladingslampen te beïnvloeden wordt bij tl-buizen de binnenzijde van de ontladingsbuis bedekt met een fluorescentie laag die de uv-straling die ontstaat bij de ontlading omzet in zichtbaar licht in een bepaalde kleur. Een ander type lagedruklamp is de lagedruknatriumlamp, die vooral voor straatverlichting wordt gebruikt. Deze lampen geven monochromatisch geel licht, hetgeen bij veel andere toepassingen ongewenst is. Ze hebben van alle gasontladingslampen de hoogste lichtopbrengst (circa 200 lumen per watt).

Hogedrukgasontladingslampen:

De druk in deze lampen kan oplopen van enkele tientallen bar tot meer dan 100 bar. Deze lampen zijn bij het brede publiek minder bekend, alhoewel zij zeer verbreid worden toegepast, meestal in professionele toepassingen. Voor verlichting in kassen, stallen, tankstations, etalageverlichting, verlichting in grotere winkels, van sportterreinen en hoge bedrijfshallen gebruikt men in veel gevallen hogedrukgasontlading in de vorm van metaalhalogenide lampen. Deze lampen geven vrijwel wit licht en vervangen steeds vaker de oudere hogedruk kwiklampen.

Ook de lampen in een beamer zijn hogedrukgasontladingslampen. De spots die gebruikt worden bij grote evenementen en ook de stadionverlichting in voetbalstadions zijn bijna altijd op basis van hogedrukgasontlading. Ook de koplampen van moderne auto's zijn vaak hogedrukgasontladingslampen, deze zijn herkenbaar aan een blauwachtig licht (xenonlamp). Voor straatverlichting worden vaak hogedruknatriumlampen toegepast. Deze geven een wat oranje-geelachtig licht, maar de kleurweergave bij deze lampen is veel beter dan die van de lagedruknatriumlamp. Voor straatverlichting worden ook nog de oudere hogedruk kwiklampen toegepast, die wit licht afgeven.

Waar de temperatuur in het gas bij lage druk beperkt blijft tot enkel tientallen graden Celsius, kan het gas in een hogedrukgasontladingslamp een temperatuur van meer dan 1000 °C halen. Deze hoge temperatuur laat andere ionen in het gas toe door toevoeging van (soms meerdere) zouten, kwik en/of broom. In veel gevallen zullen de zouten bromiden of jodiden zijn omdat dit de levensduur van de lamp positief beïnvloedt. Het metaal in het zout zorgt dan voor een specifiek spectrum en lichtkleur. Dit maakt de samenstelling van deze zouten erg belangrijk om een zo correct mogelijke kleurweergave te krijgen.